Euskara

Euskara, lurraldearen berezitasun nagusia da eta kultura kapitalaren funtsezko elementua. Europako hizkuntza zaharrena da eta Euskadi eta Nafarroko (Hegoalde) 3 milioi biztanleekin partekatzen dugu; han hizkuntza ofiziala da. Ipar Euskal Herrian (Iparralde), euskaltzaleak eta elkarteak aritu dira lanean euskaraz irakasten deneko eskolak (ikastolak) sortzeko eta erabaki politikoetan eragiteko. Lurralde proiektuaren eta Estatu/Eskualde kontratuen inguruan plantan eman den gobernantzak (IEHGKrekin elkarlanean) negoziaziorako lekuak ekarri ditu, bai eta hizkuntza politika bat plantan ematea, 2005etik hona EEPk (Euskararen Erakunde Publikoak) eraman duena bere gain. Egun, lehen hezkuntzan diren ikasleen ia erdiak euskaraz ikasten du (murgiltze sisteman edo ikastaldien erdia) eta euskal hiztunen kopurua gero eta txikiagoa da. Euskara garapenerako bide bat da egun, bete ezin diren lanpostuen beharra baita: irakaskuntzan, haur txikien zaintzan, gizarte-medikuntzan, adinekoen harreran, Hego Euskal Herrirantz merkataritza garatzean, turismoan…
IEHGKarentzat eta eragileentzat, urrats bat aitzin egin behar da euskarari egoera azkarragoa eskainiko badiogu, euskara orotara hedatuko bada. IEHGKak hizkuntza biziberritzeko esperimentazio lurralde baten ideiaren alde egiten du (ikus. 2014ko lanak). Erakunde publikoek erakusten duten asmo onagatik ere, lurraldea ez da gibelka egitetik babesturik, bereziki hezkuntzaren aldaketengatik. Halatan, bada, IEHGKak euskarazko murgiltze irakaskuntzaren eta irakaskuntza elebidunaren aldeko mozio bat onartu zuen 2019ko ekainean.